Kaffee Damast is on a mission. We like music en willen ook jou meenemen in de wondere verhalen die eraan verbonden zijn. Zo wijden we je graag in de geschiedenis van de jazz. Gelukkig konden we hiervoor rekenen op de expertise en bevlogenheid van Maarten Weyler, de godfather van de Belgische jazz (en ver daarbuiten).

De geschiedenis van Jazz

Wie naar de geschiedenis van jazz kijkt, die zal zien dat het één lange zoektocht is naar een evenwicht tussen improvisatie en structuur. Jazz ontstond als hét
muziekgenre dat helemaal loskwam van de klassieke muziekpartituur.
Improvisatie was key, maar dat sloeg soms door waardoor het te ontoegan-kelijk werd en de neiging ontstond om het weer gestroomlijnd te brengen. Die actie-reactie is de rode draad doorheen de historiek van jazz.

1900

Een exacte ‘geboortedatum’ van jazz kennen we eigenlijk niet. Alles was gebaseerd op improvisatie en overleve-ring waardoor er weinig sporen waren. Algemeen wordt wel aangenomen dat het genre rond de eeuwwisseling is ontstaan in New Orleans dat toen al een smelt-kroes was van verschillende culturen.

1917: Classic Jazz – Dixieland – Hot Jazz

In dat jaar ligt de eerste 78 toeren-jazz-plaat in de winkel: Dixie Jazz One Stop van ODJB ofte Original Dixieland Jazz Band. 75 cent kost ze en de verkoop loopt als een trein: meer dan een miljoen exemplaren gaan over de toonbank. Het is het begin van de opnames, maar laat ons vooral de nuance maken dat het enkel blanken zijn die op dat moment toegang hebben tot opnameapparatuur. Zwarten werden heel lang geweerd, zelfs al zijn zij het die aan de oorsprong van jazz liggen. Jazz toont zich dan al in zijn diverse vormen. De Hot Jazz’ers, die konden het best van al improviseren…

1930: Swing

De kern van jazz is zoals gezegd de improvisatie, maar in de jaren ’30 namen een aantal muzikanten dat met een korrel zout en schoven zo meer en meer op richting het populaire genre.
Zo ontstaat de swing met zijn bigbands en dansende koppeltjes…

1940: Bebop

Volgens sommigen is jazz tegen die tijd té mainstream geworden. Zo heb-ben velen kritiek op artiesten als Louis Armstrong die te veel compromissen zou sluiten. Daarom grijpen ze na de big-bands terug naar kleine bezettingen waar weer veel meer ruimte is om te improviseren. Al slaan sommigen ook hier weer in door…

1949: The birth of the cool

Veel artiesten, zoals Duke Ellington, dromen er al langer van om langere muziekstukken te maken, naar analogie met klassieke muziek. Maar dat kan niet, want tot op dat ogenblik bestaan er enkel singles. Tegen de jaren ’50 breekt echter de LP door. Muzikanten kunnen vanaf nu ook het hele verhaal brengen op de hoes. Een iconisch album uit die tijd is ‘Birth of the Cool’ van Miles Davis.

1950: Cool en Hardbop

Een nieuwe tegenreactie. Jazz is te artis-tiek en te chaotisch geworden waardoor sommigen de neiging voelen om het rus-tiger aan te pakken. Cool jazz is geboren, een melodieuze jazzstijl. Anderen kiezen dan weer voor hardbop, een mengeling met blues en soul.

1951: Prijsuitreiking Downbeat

Wanneer het bekende jazztijdschrift Downbeat begin jaren ’50 een award uitreikt, verschijnen in het juryverslag de historische woorden: “muzikanten van beide rassen spelen eindelijk samen”. Voor het eerst kan het dat blanken en zwarten samen naar buiten komen.
De overlevering wil dat dat voorheen ook al gebeurde, maar het daglicht niet mocht zien…

1959: Kind of Blue

In 1959 brengt Miles Davis zijn album ‘Kind of Blue’ uit, voor velen dé beste jazz-plaat uit de geschiedenis…

1969: Fusion

Jazz wordt steeds vaker een mix met andere muziekgenres. Zo is er bijvoorbeeld Motown, een mengvorm met rock-‘n-roll. Of Fusion, een mix van jazz en heavy rock.

1980: Acid Jazz – Europese Jazz

Jazz kent een revival doordat jazz, soul en funk worden samengebracht in acid jazz. Mensen dansen weer op jazz en artiesten als Us3 blazen oude nummers zoals die van Herbie Hancock nieuw leven in.
Het is ook in die tijd dat steeds meer Europese jazz ontstaat die meer in de lijn van de avant-garde ligt. In het vrije klimaat van Europa kunnen blank en zwart ook veel makkelijker naast elkaar spelen. Wist je bijvoorbeeld dat Louis Armstrong al in 1959 in Gent optrad? Het optreden werd in het Kuipke georganiseerd door de socialistische vakbond Vooruit. Niet alleen voor de muziek, maar ook om mensen weg te houden van de misvieringen…

Nu…

Ook nu nog blijft jazz evolueren. Vooral bij Britse bands duiken nog altijd nieuwe invloeden op.

Wie is Maarten Weyler

Maarten wordt wel eens het collectieve jazzgeheugen van ons land genoemd. De kiem daarvan legden zijn ouders al met hun jazzcursussen in Dworp. In 1977 trekt Maarten naar Amerika om er te studeren aan het
Berklee College of Music.
Later groeit hij uit tot een echte jazzautoriteit. Hij richt zijn privéschool op, zet mee opleidingen op in de conser-vatoria van Gent, Brussel en Istanboel en staat aan de wieg van vele jamsessies. Vandaag trekt hij nog elk jaar naar Japan om er jazz te gaan doceren.

Meer info:
www.halewyn.com
www.jamz.bond

De drie jazzplaten van Maarten Weyler

1

West End Blues
van meester-vernieuwer Louis Armstrong

2

Kind of Blue
van Miles Davis: een mijlpaal

3

Anthropology
van Charlie Parker: klasse uit de jaren ‘40